blog

Alle documenten op orde

Als uitvaartondernemer regel ik een aantal formaliteiten. Eerst geeft de arts of lijkschouwer die de doodsoorzaak vaststelt een medische verklaring af. Daarna doe ik aangifte van overlijden bij de gemeente waar de persoon is overleden. De gemeente geeft een internationale akte van overlijden af, die is opgesteld in het Engels. Ik ontvang ook een zogenaamd verlof - dat is de toestemming van de burgemeester van de betrokken gemeente, om het lichaam te mogen begraven of te cremeren in een land naar keuze. Om iemand te mogen vervoeren over de landsgrenzen is ook een laisser-passer nodig. Want het oude paspoort is niet meer geldig, en moet bij de gemeente worden geperforeerd, zodat het onbruikbaar wordt. Tot slot moeten alle formulieren worden gelegaliseerd bij de Nederlandse ambassade van het land waarnaar het lichaam wordt overgebracht. Als alle formulieren in orde zijn mag het lichaam worden vervoerd. Soms schakelen nabestaanden een uitvaartonderneming in het land van herkomst in, om de overledene over de weg op te halen uit Nederland, want dat kan soms goedkoper zijn.

Balseming

Bij vervoer via de lucht moet een lichaam worden gebalsemd, zodat het langer in goede conditie blijft, en beschermd is tegen de luchtdruk in het vliegtuig. Het lichaam wordt luchtdicht verpakt en wordt in een zo licht mogelijke kist gelegd. De kist wordt ingepakt in folie en voorzien van een map met alle juridische documenten. Schiphol Airport heeft een eigen mortuarium (MOS) en regelt het vervoer van luchthaven tot luchthaven. Zij kopen een ticket in en vragen bij de ambassade van het bestemmingsland toestemming voor repatriëring.

Een laatste check

Een soepel en waardig vertrek vind ik heel belangrijk, ook voor de nabestaanden. Ik probeer altijd te regelen dat de familie tickets krijgt voor hetzelfde vliegtuig, zodat zij met de overledene mee kunnen reizen. Meestal regelt de familie in het thuisland via een eigen uitvaartondernemer het vervoer van de buitenlandse luchthaven naar de plek waar het lichaam wordt opgebaard. Een lokale uitvaartonderneming verzorgt ook de uitvaart. Maar ik controleer altijd even bij de familie of dat ook echt goed is afgestemd.

Afscheid van het leven in Nederland

Veel mensen die naar Nederland zijn geëmigreerd hebben hier een netwerk opgebouwd van collega’s en vrienden. Het kan heilzaam zijn om voorafgaand aan de repatriëring een afscheidsceremonie te houden in Nederland. Dat helpt directe familie en andere nabestaanden om goed aan het rouwproces te beginnen.

Licht en warmte

Ik herinner me een gezin waarvan de moeder moet worden overgebracht naar Bulgarije, haar geboorteland. Vader is niet in beeld. Moeder laat twee dochtertjes na van vijf en zeven, die tijdelijk worden opgevangen in een pleeggezin. Samen met de meisjes houd ik een kleine afscheidsceremonie in een rouwcentrum. Eerst kijken we rustig naar moeder. Ze heeft mooie krullen. Ik vraag: ‘Zullen we een plukje haar van mama bewaren?’ Dat willen ze graag. We knippen een lok af en doen het in een mooi zakje. Naast de kist versieren we kaarsen en steken ze aan om licht maken voor mama. Zodat de dochters als ze later een kaarsje zullen branden, denken aan mama en haar warmte weer voelen.

Een handafdruk voor mama

Ik vertel dat we mama niet hier gaan begraven, maar dat we de begrafenis samen een beetje kunnen voorbereiden. Ik heb een bakje zand meegenomen, en dat spreiden we met zijn drieën over de deksel van de kist uit. De meisjes tekenen er met hun vingers figuren in voor mama - een hartje, een sterretje, en van allebei een handafdruk. Ik leg uit: als mama weer in Bulgarije is, ligt dat zand ook bij haar, maar dan komt er nog veel meer zand bij. En dan kan ze worden begraven.

Waardig afscheid

Aan het einde van de ceremonie zeg ik: nu moeten we mama klaar maken voor haar vertrek. Want ze gaat weer terug naar waar ze geboren is. De dochters geven mama een laatste kus. Daarna leggen we de deksel op de kist en zwaaien we mama uit. Zodra de dochters weg zijn fotografeer ik de zandtekeningen en vang het zand weer op en pak het in. De foto mail ik aan de zus van moeder, zodat zij het zand in Bulgarije weer precies zo op de kist kan leggen. In hetzelfde vliegtuig als moeder reist de tante met haar nichtjes terug naar Bulgarije voor de uitvaart. Het is een verdrietig, maar waardig afscheid.