Als uitvaartbegeleider ontmoet ik mensen op een heel intiem moment in hun leven. Ik zie nabestaanden huilen, en vaak heb ik de overledene gewassen en aangekleed. Er is intens contact, bijna als een verloskundige. Tijdens het hele proces voor en tijdens de uitvaart, komen er allerlei herinneringen los bij mensen. Die gevoelens en verhalen geef ik vorm binnen een persoonlijk afscheid.
Na de begrafenis of crematie breekt voor mensen vaak een ingrijpende periode aan, waarin ze nog veel stilstaan bij hun dierbare. Maar in onze cultuur wordt niet graag over de dood gesproken. Als een kennis je in de supermarkt vraagt hoe het gaat, zeg je: het gaat goed hoor! Je gaat niet vertellen dat je een half jaar geleden je zoon of je vrouw bent kwijtgeraakt. Zo ontstond het idee voor Café Noir. Het leek me mooi om nabestaanden op een informele manier samen te brengen. Zeker voor ouderen en kwetsbare mensen kan dat prettig zijn, want misschien ontstaat daar een goed sociaal contact uit.
Afscheid nemen is de achterkant van liefde
Café Noir is een ontspannen samenkomst in een sfeervol café. Elke avond heeft een thema dat iets te maken heeft met verlies en rouw, en na afloop wordt er gezellig geborreld. Het is geen herdenking, ik wil niet dat mensen gedeprimeerd naar huis gaan. Ik wil juist het leven vieren. Want afscheid nemen is eigenlijk de achterkant van liefde. Natuurlijk komt er ook een traan bij, maar het is de bedoeling dat je energie krijgt van zo’n avond.
De eerste keer Café Noir vond plaats in januari, en had als thema ‘reizen’. De avond had de ontspannen sfeer van een cabaretvoorstelling. Bij de ingang ontving ik iedereen met mijn team, als een soort vliegtuigbemanning. Alle genodigden kregen een ticket en een kofferlabel. Op de bar had ik allemaal oude koffers en tassen gezet. Iedereen mocht het label met de naam van de overledene aan een koffer bevestigen. Na een kop koffie liep iedereen met de bagage in de hand naar de volgende zaal, waar een jazzzangeres Fly Me to the Moon inzette. Een luchtig moment, om even de spanning te breken.
Als een stewardess leidde ik de avond in: ‘we zijn aan boord van het vliegtuig van Melange uitvaartbegeleiding. De verwachte vluchtduur bedraagt 45 minuten. Ik wens u namens de gehele bemanning een mooie herinnering aan deze reis.’ Ik vroeg: is de familie Jansen aan boord? Eén voor een haalden we alle koffers op. De zangeres zong heel zachtjes The Way we Were van Barbara Streisand.
Memories light the corners of my mind, misty water-coloured memories of the way we were...
Sfeervol en intiem
Ondertussen las ik van de labels de namen van alle overleden voor. De sfeer was intiem, mensen lieten een traan. Toen alle overleden ‘aan boord’ waren maakten we als het ware een vlucht boven Nederland, en bij elke provincie benoemde ik de uitvaartrituelen van die streek.
Na de ‘landing’ liepen we de zaal uit met het nummer You’ve Got A Friend. De borrel na afloop was heel gezellig. Mensen raakten in gesprek, en begonnen zelfs te dansen op de muziek. Het gevoel was: de overledene mag er gewoon zijn. Een man schreef me later: ‘ik vond het een mooi moment van bezinning. Mag ik de volgende keer weer komen? Dan neem ik mijn vrouw ook mee.’
Op woensdagavond 13 juni 2018 vindt de tweede editie van Café Noir plaats, met als thema muziek.
De avonden van Café Noir zijn gratis toegankelijk op uitnodiging.
Wilt u graag een avond bijwonen?
Neem gerust contact op via
Antoinette Steenbeek is de eigenares van Melange Uitvaartbegeleiding.
In dit blog deelt zij haar ervaringen met complexe en bijzondere uitvaarten uit de dagelijkse praktijk.