Datum: 19 maart 2019
Categorie: uitvaart
“Jullie gebruiken die kisten toch vaker?”
“Halen jullie iemand uit de kist voor de crematie?”
“Gaan ze met kist en al?”
Dit soort vragen krijg je als uitvaartondernemer. Nabestaanden zijn soms bang dat we nog wat met het lichaam doen. Maar de kist wordt precies zo gecremeerd als hij is gesloten. Ik hoor wel eens mensen zeggen: “ze halen altijd die horloges en sieraden er af.” Maar dat doen we nooit. Alle bezittingen worden genoteerd op een formulier. Als de familie wil dat we iets van het lichaam afhalen en aan hen teruggeven, moet daarvoor getekend worden. Er gaan veel rare verhalen rond over crematies, omdat uitvaartondernemers niet altijd de tijd nemen om het proces uit te leggen. Als mensen niet weten wat er gebeurt, gaan ze het zelf invullen. Dat is jammer, want zo ontstaat er onnodige angst en onrust, en dat verstoort het rouwproces.
Tijd om het afscheid te verwerken
In één van de eerste crematoria van Nederland werd de kist voor een muur gezet en schoof een luik in. Achter de muur werd de kist naar de oven gebracht. Daarna kwamen er crematoria waar de kist wegzakte in de vloer. Met een lift ging de kist vervolgens naar de oven. Ik merkte dat het voor veel nabestaanden best choquerend was om de kist weg te zien gaan terwijl ze niet wisten wat er daarna gebeurde. De oude generatie uitvaartbegeleiders vindt dat helemaal prima, want dat kost de minste tijd en uitleg. Ik ben veel meer gericht op de mensen en de begeleiding. Ik begreep niet dat nabestaanden daar genoegen mee namen.
Bij een begrafenis breng je iemand na de dienst zelf naar het graf. Je volgt het hele proces, en er is geen open eind. Maar bij cremeren laat je na de dienst de kist staan. Sommige mensen vinden dat goed zo. Anderen hebben meer tijd nodig om het afscheid te verwerken. Maar veel mensen weten niet dat het mogelijk is om de overledene zelf te begeleiden naar de ovenruimte.
Daarom bespreek ik dat altijd vóór de uitvaart, zodat mensen kunnen kiezen.
Wat gebeurt er in de ovenruimte?
Het verschilt per crematorium, maar er mogen meestal ongeveer 10 mensen mee. Vaak staat de kist op een rijdende baar. Nabestaanden kunnen meelopen naar de ovenruimte, waar de crematie plaatsvindt. Het is een vriendelijke ruimte. Soms is er een zitje waar je samen iets kunt drinken. Sommige mensen nemen op dat moment afscheid. Het is ook mogelijk om erbij te blijven totdat de kist de oven in gaat. Dat wordt ‘invoeren’ genoemd.
In het voorgesprek voor de dienst leg ik uit wat er gaat gebeuren. Ik herhaal dat ter plekke, want mensen in de rouw kunnen zo emotioneel zijn dat ze niet alles onthouden. Het proces verloopt rustig en gefaseerd. Ik vraag altijd: zijn jullie er klaar voor? De kist wordt op een tafel gezet. Meestal op ooghoogte. Op de kist wordt een vuurvast steentje gelegd. Daarop staat het registratienummer van de crematie en de naam van het crematorium. Dat nummer correspondeert met alle papieren. De papieren van de familie waarin de familie toestemt om te mogen cremeren, worden gecontroleerd. Ik teken een formulier waarin ik verklaar dat de persoon met dat nummer in die kist ligt. Met de geboortedatum en de overlijdensdatum. Ik heb ook een formulier met het verlof tot cremeren van de burgemeester van de gemeente waar diegene overleden is. Dat dossier wordt voor de dienst gecontroleerd.
U mag de oven zelf bedienen, als u dat wenst
Moderne crematoria bieden de mogelijkheid om de oven zelf te bedienen. Dan mag je op het knopje drukken met een soort afstandsbediening. Sommige mensen vinden dat prettig, anderen doen het liever niet. Dat is ook prima, dan doet de ovenist dat. Zodra de oven klaar is knippert er een groen lampje. Sommige tafels gaan omhoog en andere blijven staan. Het roestvrijstalen luik gaat open, en de kist schuift naar binnen. Soms gebeurt dat met een schuif die uit de tafel komt. In de oven gaat deze onder de kist uit en hoor je een zacht plofje, dan gaat de kist in de oven en komt de schuif weer terug. Binnen in de oven zie je geen vuur, maar stenen, die soms roodgloeiend zijn. Deze stenen worden opgewarmd en zorgen voor verbranding. In sommige ovens zitten sproeiers aan de zijkant. Die vernevelen water terwijl de kist naar binnen schuift. Dat zorgt dat gelakte kisten, of tekeningen en bloemen op de kist niet meteen vlam vatten.
Het crematieproces duurt gemiddeld anderhalf uur. De wet stelt dat as een maand op het crematorium moet blijven. Dat is om de mensen te beschermen tegen overhaaste beslissing voor de asbestemming. Dat is belangrijk, want het uitstrooien kun je nooit meer overdoen. De wachttijd geeft ook tijd om kennis te nemen van eventuele laatste wensen uit het testament.
Zorg tot op het laatste moment
“Wilt u mee naar de ovenruimte?”
“Wilt u erbij zijn als de kist wordt ingevoerd?”
Deze keus leg ik altijd voor in het voorgesprek, waarin we de uitvaart en de dienst doornemen met de familie. Sommige mensen zeggen heel beslist nee, anderen grijpen de kans met beide handen aan. Kleinkinderen zeggen vaak: dat willen we wel zien. Dat gaat ook hartstikke goed. Van de mensen die meegaan hoor ik achteraf eigenlijk alleen positieve verhalen. Het valt me op dat er weinig wordt gehuild. Op zeker moment vraag ik: zijn jullie er klaar voor? Vaak pakken nabestaanden elkaar vast. Er onstaat een gevoel van verbondenheid. Sommige mensen zie ik ontspannen: oh, dit is eigenlijk helemaal niet eng. Afgelopen jaar begeleidde ik een vrouw die lang voor haar zieke vader had gezorgd. Voor haar voelde het afscheid bij de oven als de laatste zorg die zij hem kon bieden. Het gaf haar vertrouwen om te weten: oké, papa wordt nu gecremeerd. Hij blijft niet ergens staan maar het gebeurt direct. Op het laatst gaf ze een zacht klopje op de kist. Dag lieve papa. Dank je wel voor alles.